Akademia Lekarska –> Śląska Akademia Medyczna –> Śląski Uniwersytet Medyczny
z siedzibą w Rokitnicy Bytomskiej.
Rok później przemianowano ją na Śląską Akademię Lekarską, następnie zaś na Śląską Akademię Medyczną im. Ludwika Waryńskiego.
W ciągu pierwszych pięciu lat istnienia Akademia, posiadając jeden wydział lekarski i oddział stomatologiczny, uruchomiła pełny wachlarz jednostek klinicznych i teoretycznych koniecznych do realizacji procesu dydaktycznego. Katedry teoretyczne, rektorat i biblioteka zostały zlokalizowane w kompleksie budynków poszpitalnych Spółki Brackiej w Rokitnicy, natomiast katedry kliniczne umiejscowiono w szpitalach Zabrza i Bytomia. Tworzeniu zrębów Śląskiej Akademii Medycznej towarzyszył projekt budowy miasteczka akademickiego w Zabrzu (niezrealizowany z braku funduszy inwestycyjnych). Niemożliwe też okazało się scalenie Akademii w Bytomiu. Z konieczności więc „tymczasowe” rozmieszczenie bazy klinicznej rozszerzało się na kolejne miasta regionu śląskiego: Lubliniec, Tarnowskie Góry i Katowice. W Zabrzu i Biskupicach zostały zorganizowane trzy szpitale kliniczne, obejmujące całość lecznictwa zamkniętego i specjalistycznych poradni.
Wobec braku perspektyw rozwoju Uczelni w Zabrzu, w drugiej połowie lat pięćdziesiątych podjęto starania o przeniesienie jej do Katowic i budowę kampusu akademickiego w Katowicach-Ligocie. W kolejnej dekadzie do stolicy województwa przeniesiono rektorat, uruchomiono czwarty szpital kliniczny na bazie największego ówczesnego katowickiego Szpitala im. Andrzeja Mielęckiego, a w Katowicach-Ligocie wmurowano kamień węgielny pod budowę Centralnego Szpitala Klinicznego, zakładów teorii medycyny, domów akademickich i hotelu dla pielęgniarek. W 1971 roku zapadła ostateczna decyzja Rady Ministrów o ustanowieniu Katowic siedzibą Śląskiej Akademii Medycznej.
W latach siedemdziesiątych Śląska Akademia Medyczna stała się największą taką jednostką w kraju.
Uruchomiono trzy nowe wydziały: Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej w Sosnowcu, a także – w stopniowo oddawanych do użytku obiektach ośrodka w Katowicach-Ligocie – drugi Lekarski oraz Pielęgniarski (włączony z czasem – jako oddział – w strukturę drugiego Wydziału Lekarskiego). Profil kształcenia znacząco się rozszerzył, gdy w 2001 roku powstały dwa nowe wydziały: Wydział Opieki Zdrowotnej w Katowicach i Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu.
Nadanie Śląskiej Akademii Medycznej rangi Uniwersytetu Medycznego w 2007 roku niewątpliwie można uznać za istotne wydarzenie w jej rozwoju, a w pewnym sensie także za twórcze nawiązanie do pierwotnego zamysłu zorganizowania śląskiej uczelni medycznej na bazie wydziału uniwersyteckiego. Jeszcze bowiem w maju 1946 roku zabiegano o przeniesienie na Śląsk polskiego Wydziału Lekarskiego z Uniwersytetu w Edynburgu. Starania te jednak nie powiodły się, wobec czego trzeba było zaczynać od podstaw nie tylko w zakresie bazy, ale także kadr.
Wielkim atutem młodej uczelni i sukcesem jej organizatorów, przede wszystkim zaś pierwszego rektora prof. Brunona Nowakowskiego, pioniera polskiej higieny i medycyny pracy, stało się pozyskanie kadry naukowo-dydaktycznej wywodzącej się z ośrodków uniwersyteckich o wielowiekowej tradycji, takich jak Kraków, Lwów, Wilno, Warszawa, Wrocław czy Poznań. Z pewnością też miało to zasadniczy wpływ na kształt Akademii, dając jej rozwojowi solidne podwaliny. Profesorom została powierzona organizacja katedr, klinik i zakładów. Oni też stali się filarami uczelni, nadając prowadzonemu w niej kształceniu pewien model, charakteryzujący się szerokim humanistycznym spojrzeniem na człowieka. Wytyczyli kierunek rozwoju wielu specjalności medycznych, takich jak anatomia, biochemia, biofizyka, farmakologia, higiena, patomorfologia, oraz klinicznych – chorób wewnętrznych i zawodowych, chirurgii, pediatrii, ginekologii, neurologii, psychiatrii, okulistyki. Renomy przysporzyły Akademii osiągnięcia w rozwijających się w miarę odkrywania nowych obszarów wiedzy takich specjalnościach, jak m.in. gastroenterologia, hematologia, kardiologia, kardiochirurgia, nefrologia, urologia czy diagnostyka izotopowa. Wielu pracowników Uczelni ma znaczący udział w dorobku medycyny światowej, jak choćby prof. Stefan Ślopek – wynalazca szczepionki przeciw durowi brzusznemu, prof. Witold Zahorski – pionier medycyny pracy, światowy ekspert w zakresie pylicy i autor pierwszej międzynarodowej radiologicznej klasyfikacji pylic, prof. Kornel Gibiński – wybitny internista, twórca polskiej szkoły gastroenterologii, prof. Józef Gasiński – fenomen techniki operacyjnej.
Systematyczna praca obejmująca dziesięciolecia i generacje utrwaliła także naukową pozycję Uczelni. Wśród polskich uczelni medycznych Śląski Uniwersytet Medyczny posiada jeden z największych dorobków naukowych, przejawiający się chociażby liczbą zarejestrowanych elektronicznie – tylko w minionych 32 latach – około 112 tysięcy różnego typu publikacji (bibliografia publikacji pracowników za lata 1948–1989 dostępna jest w formie drukowanych roczników).
W ostatnich latach wzrosła kilkakrotnie liczba tzw. zewnętrznych grantów naukowych przyznawanych w wyniku procedur konkursowych, rozwija się też dynamicznie międzynarodowa współpraca naukowa. Spektrum zainteresowań naukowych zespołów i pracowników Uczelni jest bardzo szerokie. Do obszarów posiadających ugruntowaną pozycję można zaliczyć badania dotyczące etiopatogenezy, diagnostyki i terapii chorób układu krążenia, chorób krwi i układu krwiotwórczego, nerek oraz chorób metabolicznych. Wdrażane są badania z zakresu inżynierii genetycznej i diagnostyki molekularnej w medycynie i ochronie środowiska, opracowania dotyczące metod rehabilitacji chorych z dysfunkcją narządu ruchu oraz badania nad nowymi możliwościami w prowadzeniu porodu. Naukowej ocenie poddawane są środowiskowe uwarunkowania chorób cywilizacyjnych oraz zagadnienia dotyczące kluczowych problemów zdrowia publicznego.
Oprócz działań podejmowanych w celu uzyskana finansowania badań naukowych z zewnątrz Uczelnia w każdym roku wyodrębnia z otrzymanej subwencji środki finansowe w wysokości co najmniej kilkunastu milionów złotych na kompleksowe finansowanie dotychczasowych oraz nowych projektów badawczych.
Stale monitoruje się również wyzwania zdrowotne w kraju i na świecie, które determinują działania naukowe w zakresie prowadzonych badań. Powyższe ma odzwierciedlenie w corocznej analizie i określaniu priorytetowych kierunków badawczych, do których obecnie należą: choroby cywilizacyjne, w szczególności choroby nowotworowe (w tym: poznawanie mechanizmów powstawania chorób cywilizacyjnych); medyczne, psychologiczne i społeczne aspekty procesów starzenia; koncepcje nowych sposobów diagnostyki i leczenia (w tym nowe leki oraz profilaktyka nowych chorób niezakaźnych, zakaźnych i przewlekłych, np. choroby układu sercowo-naczyniowego, choroby nowotworowe, choroby nerek, COVID-19); medycyna regeneracyjna (m.in. komórki macierzyste, inżynieria tkankowa); nowoczesne technologie w medycynie (w tym nowe leki i koncepcje leczenia zakażeń patogenami lekoopornymi); choroby rzadkie.
Obraz aktywności naukowej uzupełnia oferta kierowana do studentów – obejmuje ona dzisiaj 170 kół Studenckiego Towarzystwa Naukowego, działających na wszystkich wydziałach Uczelni.
Chciałbyś odkryć ciekawą stronę naszej historii? Poszukaj jej na osi czasu i przekonaj się co dla Ciebie przygotowaliśmy.
Aktualnie oferta edukacyjna Śląskiego Uniwersytetu Medycznego obejmuje:
- jednolite studia magisterskie
- studia pierwszego i drugiego stopnia w trybach stacjonarnym oraz niestacjonarnym.
Na pięciu wydziałach kształceni są: lekarze medycyny, lekarze dentyści, farmaceuci, analitycy medyczni, biotechnolodzy, a także specjaliści z zakresu neurobiologii, ratownictwa medycznego, pielęgniarstwa, położnictwa, fizjoterapii, kosmetologii, zdrowia publicznego, zarządzania ryzykiem zdrowotnym, dietetyki, elektroradiologii, coachingu medycznego oraz koordynatorzy medyczni. Od blisko 30 lat Uczelnia posiada również akredytację w zakresie prowadzenia lekarskich studiów anglojęzycznych, a od roku akademickiego 2014/2015 prowadzi studia w języku angielskim na kierunku lekarsko-dentystycznym. Ponadto oferuje edukację w Szkole Doktorskiej, na studiach podyplomowych oraz posiada uprawnienia do nadawania stopnia doktora i doktora habilitowanego w dziedzinie nauk medycznych, nauk o zdrowiu oraz nauk farmaceutycznych.
- Grono nauczycieli akademickich liczy blisko 1500 osób, w tym niemal 400 pracowników samodzielnych.
- Dyplomy Uczelni uzyskało dotychczas prawie 60 tysięcy absolwentów. Na wszystkich wydziałach studiuje ponad 10 tysięcy osób.
- Baza naukowo-dydaktyczna i kliniczna Uczelni złożona jest z ponad 270 jednostek organizacyjnych (katedry, zakłady, kliniki, oddziały kliniczne, kolegia i studia), zlokalizowanych głównie w miastach stanowiących siedziby wydziałów, tj. w Zabrzu, Katowicach, Sosnowcu i Bytomiu. Uczelnia posiada sześć samodzielnych publicznych szpitali klinicznych – dwa w Zabrzu oraz cztery w Katowicach. Jednostki kliniczne funkcjonują także na bazie innych podmiotów leczniczych w Bytomiu, Chorzowie, Katowicach, Katowicach-Ligocie, Rudzie Śląskiej, Sosnowcu, Tarnowskich Górach, Tychach oraz Zabrzu.
Źródło: „Słownik medycyny i farmacji Górnego Śląska”, T. 6 Monograficzny: Śląski Uniwersytet Medyczny w 60-lecie Śląskiej Akademii Medycznej, Katowice 2007, s. 13-15; aktualizacja: Paweł Bojko, styczeń 2023.
