Naukowcy Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach sprawdzą, w jaki sposób odżywiają się uczniowie 6 i 7 klas szkół podstawowych. Dla nastolatków i ich rodziców przygotowano również bezpłatne warsztaty kulinarne i porady dietetyczne. To wszystko odbędzie się w ramach projektu „Schody Zdrowia – edukacja i nauka wyznacznikiem zdrowego i otwartego społeczeństwa”, realizowanego przez Zakład Żywienia Człowieka w Katedrze Dietetyki Wydziału Zdrowia Publicznego SUM.
– Badania naukowe wskazują, że dziecko z nadwagą między 6 a 9 rokiem życia jest 10-krotnie bardziej narażone na otyłość w dorosłym życiu, natomiast u nastolatka z nadwagą między 10 a 14 rokiem życia ryzyko to jest 28-krotnie większe – mówi dr n.med. Agnieszka Białek-Dratwa, jedna z koordynatorek projektu i dodaje: – Warto również wspomnieć, iż nadmierne spożycie żywności w dzieciństwie może sprzyjać rozwojowi w dorosłym życiu przewlekłych chorób wynikających z nieprawidłowego żywienia, takich jak: cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, niedokrwienna choroba serca, zaburzenia metaboliczne czy nowotwory. To pokazuje, jak ważny jest nasz projekt. Jestem przekonana, że dzięki niemu uda nam się zaszczepić w dzieciach korzystne nawyki żywieniowe, które zaprocentują w ich późniejszym, dorosłym już życiu. Mocno liczymy również na zaangażowanie nauczycieli i rodziców.
Cele i założenia projektu
Projekt „Schody Zdrowia – edukacja i nauka wyznacznikiem zdrowego i otwartego społeczeństwa” składa się z dwóch etapów. Pierwszy z nich, realizowany w terminie wrzesień 2023 – marzec 2024, zakłada przeprowadzenie badań przesiewowych w zakresie pomiarów antropometrycznych (m.in. wzrost, masa ciała, obwód talii, obwód bioder) oraz analizy składu ciała. Pracownicy SUM sprawdzą także, jak wyglądają zachowania żywieniowe i postawy wobec jedzenia wśród rodziców i uczniów klas 6-7 szkół podstawowych. Uczniowie wyłonieni w badaniu przesiewowym z nadwagą/otyłością wraz z rodzicami/opiekunami prawnymi zostaną objęci programem żywieniowym, na który składają się:
- porady dietetyczne (Indywidualne konsultacje z dietetykiem obejmujące: analizę nawyków żywieniowych, zaproponowanie zmian w dotychczasowych nawykach żywieniowych, naukę prawidłowej postawy wobec żywienia)
- udział w warsztatach kulinarno-edukacyjnych (edukacja żywieniowa dzieci i rodziców, kształtowanie umiejętności w zakresie przygotowania potraw zgodnie z zasadami racjonalnego żywienia, wprowadzania modyfikacji w codziennym żywieniu).
Tym samym wezmą oni udział w drugim etapie (styczeń-wrzesień 2024). W sumie projektem objęto około 1 000 uczniów szkół z Bytomia i Zabrza
Wśród najważniejszych celów projektu „Schody Zdrowia – edukacja i nauka wyznacznikiem zdrowego i otwartego społeczeństwa” należy wymienić:
- zwiększenie odpowiedzialności nauczycieli, rodziców/ opiekunów prawnych dzieci za zdrowie oraz ochronę dzieci,
- zaszczepienie dzieciom i młodzieży oraz ich rodzinom świadomości, iż dbałość o zdrowie psychiczne, prawidłowe żywienie mają istotny wpływ na jakość życia,
- wykształcenie wśród młodych osób zachowań społecznych opartych na równości i sprawiedliwości społecznej wobec innych osób,
- edukacja społeczeństwa w zakresie chorób cywilizacyjnych (w tym otyłości).
Dlaczego żywienie jest ważne?
Naukowcy SUM, którzy odpowiadają za realizacje projektu, podkreślają również, że w okresie intensywnego rozwoju fizycznego i psychicznego składniki codziennej diety są niezwykle istotne, dzięki nim w odpowiedni sposób rozwijają się poszczególne narządy m.in. mózg, mięśnie, płuca, serce, nerki. Prawidłowe żywienie jest szczególne istotne w okresie dojrzewania ze względu na bardzo intensywne procesy wzrastania i dojrzewania zachodzące w tym okresie życia. Zarówno niedobory składników odżywczych, jak i ich nadmierne spożycie mają negatywne konsekwencje zdrowotne.
Niedobory żywieniowe pod względem ilościowym i jakościowym przyczyniają się do pogorszenia stanu zdrowia, upośledzenia funkcjonowania poszczególnych układów m.in. układu odpornościowego, zmniejszenia wydolności układu krążeniowo-oddechowego, zaburzenia prawidłowego rozwoju tkanki kostnej oraz nadmierną drażliwość i zmniejszenie koncentracji, a w konsekwencji prowadzi to do osiągania przez dzieci i młodzież gorszych wyników w nauce.
Natomiast nadmierne spożycie żywności w okresie dorastania prowadzi do powstawania nadwagi lub otyłości, której przyczyną może być nieprawidłowy, utrwalony w rodzinie sposób żywienia, zwłaszcza zbyt duża kaloryczność całodziennej diety, nadmiar produktów zawierających tłuszcz i cukier oraz niska aktywność fizyczna.
Błędy żywieniowe nastolatków są najczęściej związane ze zróżnicowaniem warunków społeczno-bytowych, niskim poziomem wiedzy żywieniowej zarówno wśród młodzieży, jak i ich rodziców/opiekunów oraz uleganiem modom żywieniowym. Nieodpowiedni sposób żywienia związany jest z niedoborem w codziennej diecie młodzieży składników pokarmowych, takich jak: wapnia, żelaza, potasu, magnezu, witaminy D, witamin z grupy B, zwłaszcza kwasu foliowy, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, głównie z rodziny omega-3, błonnika pokarmowego oraz inne substancji biologicznie czynnych niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, przy jednoczesnym nadmiarze tłuszczów, zwłaszcza kwasów tłuszczowych nasyconych, cholesterolu oraz sodu w diecie.
Konsekwencje zdrowotne popełnianych błędów żywieniowych mogą być:
- rozwojowe - polegające m.in. na opóźnieniu wzrastania i kształtowania sprawności fizycznej, rozwoju psychicznego, umysłowego i emocjonalnego, zaburzeniach dojrzewania płciowego, wadach postawy oraz ogólnie szybkim męczeniu się,
- chorobowe - związane ze zmianami w strukturze oraz funkcjonowaniu wielu narządów i układów organizmu, których skutki chorobowe moją być długofalowe.
Projekt realizowany jest w ramach Społecznej Odpowiedzialności Nauki Ministerstwa Edukacji i Nauki.
Koordynatorzy projektu:
- Dr n. med. Agnieszka Białek-Dratwa
- Dr n. med. Elżbieta Szczepańska
Dane wysyłającego:
Dominika Kardynał
