VIII Śląski Festiwal Nauki za nami. To początek naukowej transformacji regionu !

Nauka. Nowy przemysł Śląska. Pod tym hasłem przebiegał VIII Śląski Festiwal Nauki. W tym roku wyjątkowy, bo kończył świętowanie przyznania Katowicom tytułu Europejskiego Miasta Nauki. Ale jak przekonują członkowie Konsorcjum Akademickiego – uczelni siedmiu publicznych z regionu to mijający rok w Mieście Nauki to początek tej transformacji.

Ponad dwadzieścia scen tematycznych, ponad tysiąc aktywności, niemal dzwieście stanowisk specjalnych, a do tego ponad dwa tysiące naukowczyń i naukowców oraz popularyzatorów nauki to statystyczny wymiar festiwalu. Jest niezwykle imponujący. Mogliśmy skorzystać z symulatora lotów w kosmos, wejść w świat medycznej, wirtualnej rzeczywistości, posłuchać o inwazji w miejską przestrzeń nowych gatunków… owadów. Każdy mógł znaleźć coś dla siebie. Przez trzy dni w murach Międzynarodowego Centrum Kongresowego gościło ponad 75 tysięcy osób. 

Pierwszego dnia 8. edycji Śląskiego Festiwalu Nauki Katowice podsumowano cały rok obchodów przyznania Katowicom tytułu Europejskiego Miasta Nauki 2024, co stało się podczas Wieczoru  Miasta Nauki. Uświetnił go koncert muzyki filmowej w wykonaniu Jana Stokłosy z muzykami Stokłosa Collective Orchestra.  Przyjrzeliśmy się dotychczasowym działaniom, przedstawiliśmy propozycje kolejnych twórczych przedsięwzięć w Mieście Nauki oraz potwierdziliśmy dalszą współpracę między uczelniami i samorządami w zakresie naukowej transformacji województwa śląskiego.

 Każdy dzień 8. ŚFN rozpoczynał specjalny wykład otwierający prowadzony przez zaproszonego gościa, który odkrywał przed nami tajemnice nauki i wprowadzał nas w atmosferę Festiwalu. W sobotę 7 grudnia odbył się wykład prof. Jeffa Forshawa pt. „Czarne dziury. Klucz do zrozumienia Wszechświata”, podczas którego naukowiec przybliżył tajemnicze zjawisko występowania czarnych dziur w przestrzeni kosmicznej. W niedzielę 8 grudnia mogliśmy uczestniczyć w wykładzie prof. Andrzeja Dragana pt. „Czy teraźniejszość istnieje?”, podczas którego poznaliśmy najnowsze informacje dotyczące teorii względności. Z kolei w poniedziałek 9 grudnia wysłuchaliśmy wykładu prof. Lewisa Dartnella pt. „Jak Ziemia ukształtowała historię ludzkości”, w trakcie którego przyglądaliśmy się naszemu życiu na Ziemi i jego zależności od procesów zachodzących w środowisku.

Podczas 8. ŚFN zaprezentowane zostały ponadto efekty trwałe EMNK, takie jak: Inauguracja Programu Naukowego dla Śląska, koncepcja Zielonej Strefy Nauki czy mapa Sieciowego Centrum Nauki. Na Festiwalu powtórzyliśmy również najciekawsze aktywności ze wszystkich 50 Tygodni Miasta Nauki, które odbyły się m.in. na sześciu scenach Rynku Idei Miasta Nauki. Śląski Uniwersytet Medyczny reprezentowały kuratorki Tygodni: Żywności, Wirusów, Starości i Raka, kolejno naukowczynie: Katarzyna Brukało, Agnieszka Batko – Szwaczka, Karolina Lau oraz Iwona Gabriel.

Podsumowaliśmy też Program Młodych Miasta Nauki oraz uczestniczyliśmy w wielu inspirujących spotkaniach, m.in. z polskimi i światowymi laureatami konkursu FameLab, zwycięzcami EU TalentON oraz reprezentantami EUCYS (European Union Contest for Young Scientists).
Jedną z nowości zaprezentowanych podczas 8. ŚFN Katowice była przestrzeń Kawiarni Literackiej, współorganizowana z trzema festiwalami literackimi: Aglo Festiwalem, Festiwalem Przestrzeń Słowa Biblioteki Śląskiej oraz Festiwalem Słowa im. J. Pilcha Granatowe Góry, gdzie odbyło się wiele rozmów i literackich spotkań przedstawiających m.in. koloryt lokalny oraz historię naszego regionu.

Ponadto uczestnicy Festiwalu mieli okazję odwiedzić trzy nowe strefy specjalne. W Strefie Gamingu rozmawialiśmy m.in. o grach wideo i planszowych, a także wkroczyliśmy w obszar niesamowitych technologii, które pozwoliły nam zanurzyć się w wirtualne oraz planszówkowe światy. Podczas aktywności dostępnych w Strefie AI zgłębialiśmy wiedzę na temat sztucznej inteligencji oraz próbowaliśmy poznać odpowiedzi na pytania dotyczące m.in. mądrości sztucznych sieci neuronowych czy roli AI w zawodach przyszłości. Z kolei w ramach atrakcji przygotowanych w Strefie Kosmosu mogliśmy przyjrzeć się bliżej łazikom marsjańskim oraz zobaczyć niesamowite pokazy astronomiczne w mobilnym planetarium należącym do Planetarium – Śląskiego Parku Nauki.

Podczas 8. ŚFN Katowice mieliśmy również okazję zobaczyć, jak wygląda nasza planeta z perspektywy kosmosu. Stało się to możliwe dzięki ogromnej efektownej kuli (o średnicy aż 7 metrów!) umieszczonej nad salą wielofunkcyjną w MCK. Mobilna instalacja Gaia – projekt multidyscyplinarnego artysty Luke’a Jerrama – jest 1,8 miliona razy mniejsza od prawdziwej Ziemi, a każdy centymetr oświetlonej od wewnątrz rzeźby odpowiada 18 km realnej powierzchni. Stojąc w odległości 211 m od dzieła, mogliśmy zatem zobaczyć Ziemię taką, jaką widzielibyśmy z powierzchni Księżyca!

W czasie trzech festiwalowych dni poznaliśmy również laureatki i laureatów prestiżowych konkursów organizowanych w ramach Śląskiego Festiwalu Nauki Katowice.

W sobotę przyznaliśmy Nagrodę POP Science wybitnym popularyzatorom nauki. Laureatami zostali: Karol Wójcicki za stronę i profil „Z głową w gwiazdach” (strona lub blog), dr Łukasz Lamża – twórca wideobloga Czytamy naturę (wideoblog), podcast „Pogadajmy o nauce” (podcast lub audycja radiowa),  dr inż. Anna Byczek-Wyrostek z Politechniki Śląskiej (myśl globalnie, działaj lokalnie – uczelnie) oraz dr inż. Edyta Łaskawiec (myśl globalnie, działaj lokalnie – mieszkańcy województwa śląskiego). Wręczyliśmy również Nagrodę Specjalną POP Science – Wybitny Popularyzator Nauki dr. Tomaszowi Rożkowi.  

W niedzielę mogliśmy uczestniczyć w oficjalnej gali wręczenia Śląskiej Nagrody Naukowej – wyróżnienia przyznawanego przez uczelnie współorganizujące ŚFN osobom, które promują śląską naukę na arenie krajowej i międzynarodowej. W kategorii „Pracownicy” nagrodę otrzymali: mgr Piotr Ceglarek i mgr Jan Dybała (ASP), dr Wacław Adamczyk (AWF), prof. dr hab. inż. Sławomir Boncel (PŚ), prof. dr hab. n. med. Mariusz Gąsior (SUM), prof. dr hab. Krystian Heffner (UE), prof. dr hab. Anna Wypych-Gawrońska (UJD) oraz prof. dr hab. Miron Lakomy (UŚ). W kategorii „Doktoranci” nagrodę zdobył mgr inż. Adam Kaczmarek (UJD). Nagrodą Specjalną Prezydenta Miasta Katowice uhonorowano dr. hab. inż. Grzegorza Wojnara, prof. PŚ, z kolei laureatami Nagrody Specjalnej „Zasłużony dla nauki śląskiej” zostali dr inż. Marcin Krupa, Prezydent Miasta Katowice oraz Kazimierz Karolczak, Przewodniczący Zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.  

Tego samego dnia ogłosiliśmy wyniki konkursu OFF Science – Przeglądu Garażowych Wynalazków, w którym nagrodzone zostały innowacyjne i twórcze rozwiązania techniczne. Zwycięzcami zostali: Wielkoformatowa obrabiarka CNC autorstwa Antoniego Ciesielskiego (Nagroda Internautów), AiBach autorstwa Pawła Obsadnego (Nagroda Komisji Konkursowej) oraz Pomóż! Uratuj psiaka autorstwa Emilii Szwedy, Mai Szwedy, Juliusza Szwedy i opiekunów naukowych (Nagroda Publiczności Festiwalowej).  .

W ostatni dzień Festiwalu, który był dedykowany grupom zorganizowanym, przede wszystkim ze szkół średnich, odbył się finał konkursu „Młodzi dla przyszłości Śląska”. Spośród dziesięciu zwycięskich projektów wyłonionych w tegorocznej edycji nagrodziliśmy ten, który uzyskał najwięcej głosów festiwalowej publiczności. Nagroda specjalna trafiła do uczniów IV Liceum Ogólnokształcącego w Zespole Szkół nr 6 im. Króla Jana III Sobieskiego w Jastrzębiu-Zdroju za projekt Pomóż! Uratuj psiaka.  

Śląski Festiwal Nauki Katowice był jak zawsze wydarzeniem bezpłatnym i dostępnym – podczas Festiwalu zadbano o udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami i specjalnymi potrzebami – zapewniono m.in. tłumaczenia na język migowy, technologie wspomagające słyszenie, przestrzenie dostępne dla osób z niepełnosprawnością ruchową i przyjazne osobom ze spektrum autyzmu, a także asystę dla osób z niepełnosprawnościami.

ŚUM dziękuje wszystkim zaangażowanym w VIII Śląski Festiwali Nauki:

• Katedra i Zakład Medycyny Sądowej i Toksykologii Sądowo-Lekarskiej WNMK - dr n. med. Marcin Tomsia - wykład "Na tropie tajemnic genetyki sądowej"
• Michał Azierski - wykład Człowiek rozszerzony - jak technologia przełamuje granice ludzkiego ciała
• Katedra i Zakład Biochemii WNFS - dr n. med. Sławomir Smolik - wykład "Jady węży i ślimaków - nieznane źródło cennych leków" 
• Biblioteka Główna ŚUM - Strefa Gamingu - mgr Ewa Nowak - Go starożytna gra dla strategów przyszłości
• Katedra Fizjologii WNMK - dr hab. n. med. Tomasz Sawczyn, Katedra Fizjologii WNMZ - dr n. med. Daria Witkowska, studenci SKN przy Katedrze Fizjologii WNMK - pokaz Hipoksja wysokogórska - jak oddychać pełna piersią wysoko w górach?"
• Centrum Kształcenia Zdalnego i Analiz Efektów Edukacyjnych - pokaz Nowe technologie w medycynie
• Oddział Biblioteki ŚUM w Sosnowcu - mgr Agnieszka Kwiatkowska-Boryś - pokaz Od Muzeum do drogerii
• Centrum Dydaktyki i Symulacji Medycznej w Katowicach - pokaz Symulacja szpitalnego oddziału Ratunkowego
• Katedra Okulistyki Kliniki Okulistyki WNMK oraz studenci SKN przy Klinice Okulistyki Katedry Okulistyki WNMK - pokaz Oko w oko z nauką: tajemnice narządu wzroku
• Katedra i Zakład Biochemii WNFS oraz studenci SKN - dr n. med. Sławomir Smolik - pokaz Elektrony i światło w biochemii i chemii
• Zakład Anatomii Katedry Nauk Podstawowych WNoZK - dr hab. n. med. Wirginia Likus  prof. ŚUM oraz studenci SKN - pokaz Gabinet Osteusza
• Zakład Biotechnologii i Inżynierii Genetycznej WNFS oraz studenci SKN - mgr Jakub Rech - pokaz Biotechnologia - mikro sprawy o wielkiej mocy
• Katedra Anestezjologii i Intensywnej Terapii WNMZ oraz studenci SKN - pokaz Wszystko o anestezjologii
• Katedra Biofizyki Lekarskiej WNMK - dr hab. n. med. Patrycja Dolibog, Zakład Biofizyki Katedry Biofizyki WNMZ oraz studenci SKN - pokaz Biofizyka oka 
• Zakład Gerontologii i Pielęgniarstwa Geriatrycznego Katedry Pielęgniarstwa WNoZK - prof. dr hab. n. med. Agnieszka Młynarska - warsztaty Profilaktyka osteoporozy i miażdżycy
• Studenckie Towarzystwo Diagnostów Laboratoryjnych SUM - pokaz Zbadaj się!, pokaz Mikroświat, pokaz Laboratorium misia SUMisia
• Polskie Towarzystwo Studentów Farmacji - pokaz ABC receptury, pokaz Zdrowa taktyka? Profilaktyka! Polskie Towarzystwo Studentów Farmacji 
• Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów Medycyny IFMSA-Poland Oddział Śląsk - pokaz Zdrowie pod kontrolą 
• podsumowaliśmy tygodnie nauki: Tydzień Żywności, którego kuratorem była dr n. o zdrowiu Katarzyna Brukało, Tydzień Wirusów (kurator dr n. med. Karolina Lau), Tydzień Starości (kurator dr hab. n. med. Agnieszka Batko-Szwaczka) oraz Tydzień Raka (kurator dr hab. n. med. Iwina Gabriel)
• Kuratorki wspólnie przygotowały aktywność "Życie kobiety w aspekcie zagadnień żywności, wirusów, starości i raka". Uczestnikom zostały rozdane Paszporty długowieczności (osobno dla kobiet i mężczyzn) zawierające informacje o badaniach profilaktycznych, które należy przeprowadzać po 20, 30, 40 i 50 roku życia, aby cieszyć się dobrym zdrowiem. 

 (źródło VIII Śląski Festiwal Nauki)

Dane wysyłającego:
Agata Pustułka