Specjaliści ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach prowadzą innowacyjne badanie mające na celu zwiększenie szans przeżycia i poprawę jakości życia pacjentów z glejakiem wielopostaciowym. Projekt, finansowany przez Agencję Badań Medycznych, nosi tytuł „Ocena odpowiedzi immunologicznej u chorych leczonych pembrolizumabem z nowo zdiagnozowanym glejakiem wielopostaciowym mózgu (PIRG)”. W projekcie zastosowano technikę immuno-PET z wykorzystaniem przeciwciała znakowanego izotopem Zr-89, co umożliwia precyzyjne monitorowanie białka PD-L1 i bieżące dostosowywanie terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta. Wyniki badań zyskały uznanie na międzynarodowych konferencjach i zostały opublikowane w prestiżowym czasopiśmie Neuro-Oncology (link do artykułu).
Kierownikiem projektu jest prof. dr hab. n. med. Wojciech Kaspera z Oddziału Klinicznego Neurochirurgii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym nr 5 w Sosnowcu, a w zespole badawczym pracują także dr Wojciech Szopa i dr Marcin Niedbała. Projekt realizowany jest we współpracy z Narodowym Instytutem Onkologii (NIO) im. M. Skłodowskiej-Curie, Państwowym Instytutem Badawczym Oddziałem w Gliwicach oraz Institute of Cancer Research (ICR) w Londynie.
Glejak wielopostaciowy (GBM) to jeden z najbardziej agresywnych nowotworów mózgu, charakteryzujący się szybkim przebiegiem klinicznym i dużą opornością na dostępne terapie. Przeżywalność pacjentów z tym nowotworem jest dramatycznie niska – zaledwie poniżej 10% chorych przeżywa trzy lata od diagnozy. Dlatego każde nowe badanie kliniczne, mające na celu poprawę wyników leczenia tego wyjątkowo złośliwego nowotworu, ma ogromne znaczenie.
Najnowsze badania wskazują, że jedną z przyczyn agresywności glejaka jest jego zdolność do hamowania odpowiedzi układu odpornościowego poprzez mechanizm kontroli immunologicznej PD-1/PD-L1. Białko PD-L1, obecne na powierzchni niektórych komórek nowotworowych oraz komórek układu odpornościowego, wykazuje szczególnie wysoką aktywność w szybko rozwijających się postaciach GBM. Działa ono jak „hamulec” układu odpornościowego, uniemożliwiając mu skuteczną reakcję wobec nowotworu. Zablokowanie aktywności PD-1 za pomocą pembrolizumabu ma na celu przełamanie tej bariery i aktywację układu immunologicznego do walki z rakiem.
W ramach nowatorskiego projektu kwalifikowani są pacjenci z rozpoznanym GBM, którzy oprócz standardowego leczenia – chirurgii, radioterapii i chemioterapii – otrzymują pembrolizumab przed i po operacji. Jest to inhibitor białka PD-1, kluczowego elementu osi kontroli odpowiedzi odpornościowej PD-1/PD-L1. „Projekt ten to pionierski krok w Polsce w leczeniu glejaka wielopostaciowego. Ma na celu nie tylko poprawę przeżywalności pacjentów, ale także rozwój nowoczesnych metod diagnostycznych i terapeutycznych” – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Wojciech Kaspera, kierownik projektu, i dodaje: „Jego sukces może przynieść pacjentom korzyści, oferując bardziej skuteczne i spersonalizowane podejście do leczenia tego złośliwego nowotworu.”
Wyniki projektu były szeroko prezentowane na międzynarodowych konferencjach, w tym podczas Kongresu European Association of Nuclear Medicine (EANM) w Wiedniu w 2023 r. i European Molecular Imaging Meeting (EMIM) w Porto w 2024 r. Najnowszym osiągnięciem zespołu jest publikacja Imaging PD-L1 in the Brain—Journey from the Lab to the Clinic, która w październiku ukazała się w prestiżowym brytyjskim czasopiśmie Neuro-Oncology. Publikacja ta spotkała się z szerokim odzewem w brytyjskich mediach, a jej recenzje ukazały się między innymi na łamach The Independent, The Telegraph, The Herald oraz The Guardian.
W artykule opisano innowacyjną metodę obrazowania immuno-PET z użyciem radioznacznika – atezolizumabu znakowanego izotopem cyrkonu-89 – który precyzyjnie wiąże się z białkiem PD-L1. Technologia ta pozwala na dokładne monitorowanie poziomu PD-L1 w czasie rzeczywistym, bez potrzeby przeprowadzania biopsji, co czyni ją jednym z pierwszych zastosowań PET w immunoterapii w Polsce. Wprowadzenie tego radioznacznika do badań klinicznych jest kluczowe dla oceny skuteczności leków immuno-onkologicznych, umożliwiając precyzyjny dobór pacjentów do immunoterapii i bezpieczne, nieinwazyjne monitorowanie ich odpowiedzi na leczenie.
Dane wysyłającego:
Dominika Kardynał
