Około 50% dzieci ma zaburzenia gibkości, czyli m.in. nie jest w stanie dotknąć rękami podłogi. Dla 30% jedyną aktywnością fizyczną w ich życiu są zajęcia wychowania fizycznego a u prawie 40% wykryto nadmierną zawartość tkanki tłuszczowej – to tylko jedne z wielu alarmujących wniosków, do jakich doszli specjaliści Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach w ramach trwającego dwa lata projektu pt. „Schody Zdrowia – edukacja i nauka wyznacznikiem zdrowego i otwartego społeczeństwa”. O swoich badaniach opowiedzieli w trakcie konferencji podsumowującej projekt, która odbyła się w czwartek 12 września w budynku Wydziału Nauk Medycznych SUM w Katowicach. W wydarzeniu uczestniczyli również uczniowie i nauczyciele zaangażowani w projekt.
W ciągu dwóch lat naukowcy SUM przebadali dwa tysiące dzieci z 24 szkół podstawowych zlokalizowanych na terenie województwa śląskiego. Do udziału w nim zgłosiły się m.in. placówki z Katowic, Bytomia, Zabrza i Mikołowa. Celem przedsięwzięcia, realizowanego we współpracy z Regionalnym Ośrodkiem Metodyczno-Edukacyjnym „Metis” w Katowicach oraz Fundacją Iskierka, było zwiększenie odpowiedzialności nauczycieli i rodziców bądź prawnych opiekunów za zdrowie dzieci oraz uświadomienie, że dbałość o zdrowie fizyczne, psychiczne, a także prawidłowe żywienie mają istotny wpływ na jakość życia.
– Projekt składał się przede wszystkim z części poświęconej fizjoprofilaktyce i części dedykowanej zdrowemu odżywianiu. Tutaj bardzo ważne było dla nas to holistyczne podejście do zdrowia uczniów dlatego też nie tylko przyjrzeliśmy się temu, co jedzą, ale również jak m.in. wygląda ich codzienna aktywność fizyczna, w jaki sposób siedzą, jak noszą plecaki, czy jak wygląda ich postawa – tłumaczy prof. dr hab. n. med. Oskar Kowalski, prof. SUM – Prorektor ds. Kształcenia Podyplomowego i Promocji SUM i dodaje: – Z myślą o rodzicach, opiekunach prawnych dzieci i nauczycielach przeprowadziliśmy także warsztaty szkoleniowe, zarówno w zakresie wprowadzenia interwencji żywieniowej, jak i fizjoprofilaktyki. Dużo mówiliśmy też o zdrowiu psychicznym młodzieży i aktualnych problemach nastolatków dlatego też cały projekt został przeprowadzony w sposób bardzo kompleksowy.
Aż 64% uczniów się garbi a u prawie 40% wykryto nadmierną zawartość tłuszczu
– Nasze dzieci spożywają za mało warzyw i owoców. W ich jadłospisie nie brakuje za to fast foodów i słodkich napoi. Zamiast pieczywa pełnoziarnistego jedzą dużo białego. Tak samo sytuacja wygląda chociażby w przypadku makaronu dlatego ta dieta zdecydowanie wymaga poprawy. Badania, które przeprowadziliśmy wykazały, że prawie 40% dzieci ma nadmierną zawartość tkanki tłuszczowej – tłumaczy dr n. med. Agnieszka Białek-Dratwa z Katedry Dietetyki Wydziału Zdrowia Publicznego SUM w Bytomiu i dodaje: – Co ciekawe, zauważyliśmy, że dzieci i rodzice wiedzą, jakich produktów powinno się unikać natomiast problem polega na tym, że nie mamy wykształconych nawyków zdrowego żywienia. Poważną trudnością jest też brak aktywności fizycznej. Dzieci po lekcjach spędzają czas, głownie siedząc. A tymczasem zalecenia WHO są takie, że każde dziecko do 18 roku życia powinno mieć co najmniej jedną godzinę aktywności fizycznej dziennie.
Dzieci, u których wyniki badań przesiewowych z zakresu analizy składu ciała wskazywały na nadwagę lub otyłość, wraz z rodzicami bądź prawnymi opiekunami zostały zaproszone do uczestnictwa w rocznym programie żywieniowym. Zaplanowano dla nich wykłady na temat prawidłowego żywienia oraz indywidualne spotkania z dietetykami. Kontynuacją porad dietetycznych były warsztaty, podczas których dzieci wraz z rodzicami przygotowywały zdrowe, smaczne i kolorowe posiłki, będące prozdrowotnymi i pełnowartościowymi przekąskami, które można samodzielnie przygotować w domu i zabrać do szkoły jako drugie śniadanie.
– Większość przebadanych przez nas dzieci ma zaburzenia wydolności mięśni, co może być konsekwencją siedzącego trybu życia. Około 50% uczniów ma zaburzenia gibkości czyli nie jest np. w stanie dotknąć palcami podłogi – mówi dr hab. nauk o zdrowiu Anna Brzęk, prof. SUM, Dziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu w Katowicach i dodaje: – Dużym problemem jest także garbienie się bo chociaż ponad połowa przebadanych przez nas dzieci miała prawidłową postawę ciała to aż 64% z nich ma nawyk pochylania głowy do przody i wysuwania barków. To właśnie wad w płaszczyźnie strzałkowej a więc pogłębionej kifozy i lordozy stwierdziliśmy najwięcej.
Filmy i poradniki edukacyjne
Poza badaniami przesiewowymi masy ciała oraz zachowań żywieniowych każde dziecko otrzymało folder na temat zdrowego posiłku w szkole, a rodzic folder na temat zdrowego odżywiania dzieci i rodziny. Treści z zakresu fizjoprofilaktyki zostały dodatkowo omówione i podkreślone w poradnikach zdrowego kręgosłupa dla dzieci i dla nauczycieli. Wszystkie foldery edukacyjne wraz z prostymi przepisami na smaczne i zdrowe posiłki są dostępne TUTAJ.
W ramach projektu „Schody Zdrowia” powstało również siedem filmików edukacyjnych, w nagranie których zaangażowali się uczniowie i nauczyciele szkół uczestniczących w projekcie. Ich premiera odbyła się w trakcie konferencji podsumowującej cały projekt. Już wkrótce pojawią się one na kanale YouTube i Facebooku Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Do korzystania z nich zachęcamy uczniów i nauczycieli wszystkich szkół podstawowych.
Tematyka powstałych filmów:
- Jak zdrowo siedzieć? – zalecenia fizjoprofilaktyczne
- Ruszaj się jak najwięcej? – łatwo powiedzieć! (zalecenia fizjoprofilaktyczne)
- Rusz się! (przykładowe ćwiczenia/zabawy fizjoprofilaktyczne)
- Jak zadbać o kręgosłup i sprawność fizyczną mojego dziecka?
- Jak zadbać o kręgosłup i sprawność fizyczną uczniów przed monitorem?
- Jak zadbać o kręgosłup w trakcie nauki?
- WF online – zalecenia fizjoprofilaktyczne (film dedykowany nauczycielom WF-u
Projekt pt. „Schody Zdrowia – edukacja i nauka wyznacznikiem zdrowego i otwartego społeczeństwa” był realizowany w ramach programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki” – finansowanego ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki.
Więcej informacji na temat projektu: https://schodyzdrowia.sum.edu.pl/
Dane wysyłającego:
Dominika Kardynał
