Choroby niezakaźne, takie jak choroby serca, nowotwory, cukrzyca i przewlekłe choroby płuc, są główną przyczyną zgonów i niepełnosprawności w Europie. Choć przedwczesna śmiertelność zmniejszyła się od 2010 roku, postęp został mocno zakłócony przez pandemię COVID-19. Nierówności między płciami i krajami wzrosły w przypadku palenia, otyłości, nadciśnienia i cukrzycy.
Najnowszy raport WHO „Zapobiegana śmiertelność, czynniki ryzyka i polityki zwalczania chorób niezakaźnych – wykorzystanie danych dla efektów” dostarcza kompleksowej analizy wyzwań i postępów w walce z chorobami niezakaźnymi.
Na podstawie tego raportu, koordynatorzy projektów JACARDI i JA PreventNCD wraz z przedstawicielami WHO Europa, OECD oraz Dyrekcji Generalnej ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności Komisji Europejskiej opublikowały wspólny komentarz w prestiżowym czasopiśmie The Lancet Regional Health – Europe pod tytułem „Postępy w realizacji strategii dotyczącej chorób niezakaźnych w Europie poprzez współpracę między państwami: przekładanie ustaleń WHO-Europa na praktyczne strategie”.
Komentarz przedstawia kluczowe spostrzeżenia z raportu WHO dotyczącego obecnego stanu zapobiegania i leczenia chorób niezakaźnych w Europie. Zwraca uwagę na ważne wyzwania, takie jak spadek liczby krajów, które w pełni wdrożyły badania dotyczące chorób niezakaźnych – z 28% w 2021 roku do 19% w 2023 roku.
Mimo tych trudności autorzy podkreślają, że 85% krajów europejskich przyjęło wytyczne dotyczące leczenia czterech głównych chorób niezakaźnych: chorób sercowo-naczyniowych, nowotworów, cukrzycy i przewlekłych chorób układu oddechowego, co świadczy o istotnym postępie.
Wnioski z komentarza:
Potrzeba zintegrowanych rozwiązań – działania z zakresu profilaktyki, diagnostyki, leczenia i opieki nad pacjentem powinny być realizowane jako spójny system, oparty na współpracy różnych sektorów.
Priorytet równości zdrowotnej – konieczne jest zmniejszanie nierówności społecznych i regionalnych w dostępie do opieki zdrowotnej.
Skuteczna implementacja polityk – Europa wymaga silnych mechanizmów wdrażania, monitorowania i oceny działań zdrowotnych.
Rok 2025 jako moment przełomowy – obecne strategie muszą szybko przełożyć się na realne efekty zdrowotne obywateli, przechodząc od planów do działania.
Inicjatywy takie jak Healthier Together, Europe’s Beating Cancer Plan oraz zwiększone zaangażowanie UE w profilaktykę chorób sercowo-naczyniowych działają na rzecz poprawy zdrowia mieszkańców.
Ponadto, w ramach programu EU4Health, Unia Europejska współfinansuje działania takie jak JACARDI i JA PreventNCD, które mają na celu wzmocnienie współpracy między państwami i testowanie opartych na dowodach działań w zapobieganiu i leczeniu chorób niezakaźnych. Inicjatywy te koncentrują się odpowiednio na prewencji pierwotnej (JA PreventNCD) oraz prewencji chorób sercowo-naczyniowych i cukrzycy (JACARDI). Z budżetem 160 milionów euro i udziałem 27 krajów europejskich oba projekty wspierają wdrażanie zintegrowanego modelu opieki nad pacjentem z chorobami niezakaźnymi.
Kluczowe dla sukcesu jest zapewnienie synergii działań między Unią Europejską, OECD oraz WHO, a także skuteczna realizacja reform opartych na równości i danych naukowych. Takie podejście pozwoli przekształcić polityczne deklaracje w trwałe poprawy zdrowotne.
Linki powiązane:
Raport WHO: https://iris.who.int/handle/10665/381744?locale-attribute=en&
Komentarz w The Lancet Regional Health – Europe: https://www.thelancet.com/journals/lanepe/article/PIIS2666-7762(25)00153-X/fulltext
Dane wysyłającego:
Agata Pustułka
