Z głębokim żalem zawiadamiamy, że zmarł
prof. Edmund Przegaliński, doktor honoris causa ŚAM
Profesor zwyczajny medycyny, neuropsychofarmakolog, dyrektor Instytutu Farmakologii PAN w Krakowie. Tytułem doktora h.c. ŚAM uhonorowany 30 III 2006. Wnioskodawcą wszczęcia postępowania w sprawie honorowego doktoratu i jego promotorem był prof. zw. dr hab. Zbigniew S. Herman.
Ur. w Biłgoraju w 1937 r. Był absolwentem Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Lublinie (1961 r.), gdzie bezpośrednio po studiach został asystentem w Zakładzie Farmakologii. W ciągu 16 lat pracy w tymże zakładzie przeszedł kolejne etapy rozwoju naukowego, starszego asystenta, adiunkta i docenta. Dodatkowo w latach 1963–1966 był wolontariuszem w Klinice Otolaryngologii lubelskiej AM, uzyskał wówczas I stopień specjalizacji w dziedzinie laryngologii. W okresie od października 1971 r. do września 1972 r. przebywał na stażu naukowym w Instytucie Farmakologii Uniwersytetu w Mediolanie. Stopień doktora nauk medycznych uzyskał w 1968 r. po obronie pracy pt. „Własności farmakologiczne nowych pochodnych hydantoiny i thiohydantoiny”, w 1975 r. habilitował się na podstawie oceny dorobku naukowego i rozprawy pt. „Rola 5-hydroksytryptaminy w zachowaniu się progu drgawkowego oraz w działaniu leków przeciwdrgawkowych”.
Większość prac prof. Przegalińskiego opublikowano w renomowanych czasopismach o międzynarodowym zasięgu (m.in.: “Psychopharmacology”, “Pharmacology – Biochemistry – Behaviour”, “Journal of Pharmacy and Pharmacology”, “Neuropharmacology”, “Psychoneuroendocrinology”, “Neuropeptides”, “Neuroscience Letters”, “European Neuropsychopharmacology”, “European Journal of Pharmacology”, “Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics”, “Naunyn-Schmiedeberg’s Archives of Pharmacology”).
W pracach badawczych prof. Przegaliński koncentrował się przede wszystkim na mechanizmie działania leków przeciwdepresyjnych i przeciwlękowych, a także środków uzależniających. Był też kierownikiem naukowym „zimowych szkół” – zapoczątkowanych w 1986 r., cyklicznych imprez naukowych, organizowanych przez Instytut Farmakologii PAN, których tematami były: depresja i leki przeciwdepresyjne; neuropeptydy; serotonina; psychozy schizofreniczne i leki przeciwpsychotyczne; uzależnienia lekowe (opiaty, środki psychostymulujące).
Był członkiem Polskiej Akademii Nauk (od 1991 r. korespondent, od 2004 r. rzeczywisty) i Polskiej Akademii Umiejętności (od 1991 r. korespondent, od 1999 r. czynny), od 1984 r. wchodzi w skład Komitetu Nauk Fizjologicznych PAN (w l. 1975–1980 sekretarz Komisji Farmakologii, 1991–1998 jej przewodniczący; 1984–1990 czł. Komisji Amin Biogennych), należał też do Komitetu Terapii Doświadczalnej PAN (1984–1993) oraz Komitetu Nauk o Leku (w l. 1986–1995 zastępca przewodniczącego). Ponadto był m.in. członkiem rad naukowych instytutów: Farmakologii PAN w Krakowie (od 1978), Biologii Doświadczalnej im. N. Nenckiego PAN w Warszawie (od 1993), Farmaceutycznego w Warszawie (od 1995, od 2004 wiceprzewodniczący), Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN w Warszawie (od 1996) oraz Fundacji na rzecz Rozwoju Polskiej Farmacji i Medycyny (od 2001) i Fundacji Rozwoju Nauk Farmaceutycznych (od 2001). Był także członkiem Rady Dyrektorów Placówek PAN (od 1999 r., od 2003 r. wiceprzewodniczący). Należy do Polskiego Towarzystwa Farmakologicznego (1965 członek założyciel, 1965–1967 sekretarz Oddziału Lubelskiego, 1975–1977 sekretarz ZG, 1983–1986 przewodniczący ZG, 1986–1992 wiceprzewodn. ZG, od 1992 członek ZG), Polskiego Towarzystwa Badań Układu Nerwowego (od 1991, 1992–1997 wiceprzewodniczący ZG), Europejskiego Towarzystwa Farmakologii Behawioralnej (od 1987) oraz Europejskiego Kolegium Neuro-Psychofarmakologii (od 1989 r., 1992–1998 czł. Executive Committee).
Za swe osiągnięcia był wielokrotnie wyróżniany prestiżowymi nagrodami, w tym Sekretarza Naukowego PAN, Wydziału Nauk Medycznych PAN oraz Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej. Uhonorowany był także odznaczeniami państwowymi, m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżami Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Przez wiele lat prof. Przegaliński utrzymywał stałe więzy z katedrami farmakologii Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach i Zabrzu Rokinicy, podejmując wspólne tematy badawcze, publikując prace naukowe i uczestnicząc w wielu przedsięwzięciach środowiska śląskich farmakologów, Szczególnie ścisłe współdziałanie między zespołami krakowskich i śląskich farmakologów miało miejsce w okresie opracowywania tzw. „problemów węzłowych”.
Informacje pochodzą z bazy Centrum Dokumentacji Dziejów Medycyny i Farmacji na Górnym Śląsku:
https://katalog.sum.edu.pl/F?func=direct&format=999&doc_number=000009274&local_base=biograf
