LAUDACJA
z okazji nadania godności Tytułu Profesora Honorowego SUM
prof. dr hab. n. med. Władysławowi Pierzchale

Magnificencjo Panie Rektorze,
Czcigodni Doktorzy Honoris Causa i Profesorowie Honorowi SUM
Panie Ministrze, Dostojni Goście Honorowi,
Szanowne Panie i Panowie Profesorowie reprezentujący Wysoki Senat, Rady Wydziałów
i całą społeczność akademicką, Drodzy Studenci,
Szanowna Rodzino Pana Profesora,

Mam zaszczyt wygłosić laudację z okazji nadania godności Tytułu Profesora Honorowego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego wybitnemu Profesorowi Władysławowi Pierzchale, byłemu dziekanowi i rektorowi SAM.

Nadanie tej godności jest wyrazem uznania naszego środowiska dla wielkiego wkładu Pana Profesora w rozwój nauki, a także rozwój naszej Uczelni.

Członkowie Wydziału Lekarskiego w Katowicach są zaszczyceni, że do tak znamienitego grona mogą zaliczyć tak wybitnego profesora.

Dzisiaj, z inspiracji społeczności akademickiej WLK i woli Senatu SUM, wobec jednoznacznie pozytywnych opinii środowiska, w obecności znamienitych gości celebrujemy właśnie to podniosłe wydarzenie.

TYTUŁ HONOROWY Profesora Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach jest osobowym potwierdzeniem ciągłości idei uniwersyteckiej, dla której wspólnota uczniów i nauczycieli stanowi istotę rozwoju edukacji i nauki.

Służą temu rozwojowi otwartość, entuzjazm i zaufanie uczniów oraz oryginalna twórczość naukowa i gotowość do przekazywania wiedzy przez nauczycieli, a także odpowiedzialność za jej źródła.

Te osobowe cechy wzmocnione rozległością horyzontów poznawczych, zdolnością przewidywania i umiejętnościami organizacyjnymi zdecydowały o naszej decyzji przyznania Panu Profesorowi tego honorowego tytułu.

Silne cechy osobowe; odwaga w podejmowaniu trudnych decyzji, bezkompromisowość, a jednocześnie gotowość do słuchania opinii innych, powściągliwość ocen, a także niezależność światopoglądowa i trwałość zasad etycznych Pana Profesora budzi nasz szacunek i utwierdza w decyzji.

Wiedza, którą Pan Profesor dysponuje jest kontynuacją osiągnięć jego nauczycieli Profesorów; Witolda Zahorskiego, Kazimierza Marka, Jana Przybyłowskiego, Stefana Kossmanna, Stanisława Kośmidra, Marka Machalskiego, Tadeusza Petelentza, Zbigniewa Kaliny,a także doświadczeń zdobytych na stażach w polskich i zagranicznych instytucjach naukowych.

Oryginalne elementy cennych i powszechnie znanych dokonań Pana Profesora skupiały się na toksykologii przemysłowej, chorobach zawodowych, czynnikach środowiskowych w etiopatogenezie astmy oskrzelowej i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, mechanice oddychania oraz nieinwazyjnych metodach diagnostycznych w chorobach układu oddechowego.

Rozwinięcie tego kierunku naukowego w Uczelni było możliwe dzięki zbudowaniu przez Pana Profesora warsztatu naukowego - pierwszej w kraju pracowni mechaniki oddychania z systemem badania zdolności dyfuzyjnej płuc oraz wysiłkowego zużycia tlenu.

Dzisiaj, po 40 latach doświadczeń wiadomo, że naukowe i praktyczne zapotrzebowanie na tę wiedzę jest coraz większe i obejmuje nie tylko choroby płuc ale również dializoterapię, hematologię i transplantologię, reumatologię i torakochirurgię. I jest to niekwestionowany wkład Pana Profesora w rozwój nauk medycznych i medycyny

Dobra prognoza przed laty była źródłem inicjatywy Pana Profesora powołania w CSK pierwszej w WLK Katedry i Kliniki Pneumonologii. W tym czasie Pan Profesor i Jego asystenci poszerzyli zakres i poziom wiedzy o blisko trzysta publikacji naukowych, Pan Profesor wypromował 16 doktorów nauk medycznych, a do światowych osiągnięć zaliczają się badania opublikowane w NEJM.

Granty naukowe, których Pan Profesor był autorem i kierownikiem przez kilkanaście lat tworzyły warunki rozwoju naukowego Kliniki. A indywidualne nagrody Ministra Zdrowia i Rektora potwierdzają wartość osiągnięć naukowych Pana Profesora.

Postać pana Prof. Władysława Pierzchały Sz. P. posiada wymiar znacznie szerszy, renesansowy, o czym powszechnie wiadomo i o czym świadczy rozległość obszaru jego zainteresowań i posiadanej wiedzy z takich dziedzin, dyscyplin i specjalności jak: fizjologia, pulmonologia, alergologia, psychologia kliniczna, etyka, bioinżynieria i filozofia.

To doskonałe przygotowanie pozwoliło mu na podejmowanie i rozwiązywanie szeregu poważnych problemów naukowych dotyczących między innymi: mechaniki oddychania z pletysmografem całego ciała i systemem badania zdolności dyfuzyjnej płuc oraz wysiłkowej konsumpcji tlenu.

Szczególnie cenne, pionierskie w Polsce i znaczące w skali światowej, były prace dotyczące chorobotwórczego działania etyliny i gazów spalinowych, patologii małych dróg oddechowych w rozwoju przewlekłej choroby obturacyjnej, a także mechanizmu ograniczenia przepływu powietrza w drogach oddechowych w obturacyjnych chorobach płuc.

Rozległość horyzontów poznawczych pozwoliła Panu Profesorowi na poszerzenie warsztatu badawczego o psychologię kliniczną, elektro-neurofizjologię, immunocytochemię i intensywną terapię. Pozwoliło to przez 20 lat rozwijać badania nad jakością życia w chorobach płuc, poznać następstwa krążeniowe, metaboliczne i psychiczne zaburzeń oddychania w czasie snu i wprowadzić je do praktyki klinicznej. Badania w tych obszarach zaowocowały nowatorskimi publikacjami oraz znalazły praktyczne zastosowanie w postaci wytycznych postępowania w obturacyjnym bezdechu, diagnostyce eozynofilii oskrzelowej oraz leczenia niewydolności oddychania. W zakresie nauki w wymiarze uczelnianym znaczącym było powołanie przez Pana Profesora jako Rektora, pierwszego w uczelni Studium Doktoranckiego w WLK. Otworzyło to drogę naukowej kariery dla lekarzy nie zatrudnionych w Uczelni i poszerzyło krąg adeptów nauki.

O gotowości przekazywania wiedzy przez Pana Profesora świadczy osobisty udział w wykształceniu pierwszych w Wydziale katowickim siedmiu specjalistów chorób płuc. Nabyli oni dzięki Panu Profesorowi wszystkie niezbędne dla internisty i pneumonologa umiejętności praktyczne oraz opanowali biegle inwazyjne procedury diagnostyczne pneumonologii. Wszyscy uzyskali stopnie doktorskie, a dwu z nich stopnie dr habilitowaneg. Udostępnił Pan Profesor swym wychowankom i uczniom najlepsze z możliwych warunki kształcenia praktycznego, otwierając jednocześnie drzwi do światowej nauki. Dzięki temu następca Pana Profesora jest zaliczany do grona liderów tej specjalizacji w Europie, a najmłodszy wypromowany przez Pana Profesora doktor nauk medycznych pełni znaczącą funkcję w strukturach European Respiratory Society.

Ową gotowość przekazywania wiedzy, rozpoczętą jeszcze w trakcie studiów, kontynuował pan Profesor przez cały okres swej aktywności zawodowej. Sprawiała Panu zawsze wiele satysfakcji i zadowolenia, gdyż wykonywał ją Pan z pasją - był coś magicznego, wciągającego w  przekazywaniu tej (wydawało się tajemnej) wiedzy medycznej. Studenci chętnie uczestniczyli w pana Profesora zajęciach, wielu z nich, dzisiaj doświadczonych klinicystów wspomina ciepło smukłą sylwetkę, dziarsko kroczącą środkiem korytarza szpitalnego. Ten obraz pozostaje w pamięci wszystkich Pana studentów i uczniów.

Podejmował Pan liczne przedsięwzięcia zmierzające do usprawnienia oraz stałego podnoszenia jakości poziomu nauczania jako kierownik ćwiczeń, dziekan, rektor, Przewodniczący Konferencji Rektorów Akademii Medycznych. Był też Profesor inicjatorem nowych form kształcenia. Opracował wytyczne w sprawie kształcenia w podstawowych dyscyplinach klinicznych w ramach indywidualnego toku studiów. Zaktywizował Pan współpracę dydaktyczną z ośrodkami zagranicznymi w ramach programu Tempus Phare. Zabiegając o poszerzenie możliwości dydaktycznych i naukowych uczelni ustanowił Pan status profesora wizytującego w SAM.

Kolejną cechą Pana Profesora, którą podnoszę i przedstawiam to Odpowiedzialność za źródła i cele nauczania przejawiała się promowaniem przez Pana Profesora zasad Medycyny opartej na Faktach, czego wyrazem jest współautorstwo w pierwszych krajowych i drugich w Europie, wytycznych postępowania w POChP (1985r). Kontynuuje Pan z powodzeniem tego typu działalność pod auspicjami PTChP, którego jest Pan ponownie Prezesem. Podobne znaczenie ma merytoryczny udział Pana Profesora w przygotowaniu podręczników akademickich redagowanych przez Profesorów F. Kokota, Włodzimierza Januszewicza, A. Szczeklika i bieżąca współpraca z wydawnictwem Medycyna Praktyczna oraz PZWL. Poszerzył Pan również możliwości międzynarodowych kontaktów naukowych poprzez włączenie Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc do European Respiratory Society.

Rok 1990 stworzył szczególne warunki przemian w naszej uczelni. Dzięki mobilizacji społeczności akademickiej został Pan wówczas wsparty przez uczelniany NSZZ Solidarność i wybrany na funkcję Rektora. Dwie Pana kadencje rektorskie przypadły w okresie szybkich przemian politycznych przekładających się na życie akademickie. Obejmowały w Akademii tworzenie z Pana udziałem nowego prawa na poziomie krajowym i uniwersyteckim. Obejmowały również przebudowę struktur dydaktycznych, otwieranie nowych kierunków nauczania, a także poszukiwanie rozwiązań dla harmonijnego połączenia działalności naukowej i dydaktycznej z działalnością leczniczą. Ich efektem było m.in. powołanie pierwszej w kraju Modelowej Praktyki Lekarza Rodzinnego, Centrum Zdrowia Kobiety w Ligocie oraz Lecznicy Stomatologicznej w Bytomiu. Podjął Pan także skuteczne starania o korzystne rozwiązania legislacyjne dotyczące szpitali klinicznych. To Pan podpisał pierwsze porozumienie z Wojewodą katowickim skutkujące przejęciem przez uczelnie szpitala klinicznego w Katowicach-Ochojcu. Nie przypadkiem to korzystne rozwiązanie poprzedziło pojawienie się Ustawy o Zakładach Opieki Zdrowotnej i przekazanie  akademiom medycznym szpitali klinicznych. Inny uruchomiony przez Pana Profesora mechanizm okazał się wielce skuteczny w stosunku do szpitala pediatrycznego w Katowicach-Ligocie. Dzięki niemu WLK mógł uzyskać gwarancje funkcjonowania bardzo potrzebnego podmiotu leczniczego, w którym posadowiono wszystkie kliniki pediatryczne.

Przeprowadzone działania konsolidacyjne stały się podstawą decyzji o naborze studentów poza tzw. limitem przyjęć i rozwijaniu studiów trzeciego stopnia (studiów doktoranckich) oraz nowych kierunków nauczania. Studia medyczne w języku angielskim, na kierunku lekarskim zorganizował Pan podpisując w 2005 roku umowę z Instytutem HOPE z Yorktown (Virginia USA). Dzisiaj ten kierunek rozwija się dynamicznie dzięki kolejnym dziekanom przy wsparciu kolejnych rektorów.

W wymiarze uczelnianym znaczącą była inicjatywa reaktywacji miesięcznika naukowego Wiadomości Lekarskie. To czasopismo zostało dzięki temu ożywione, tak że dzisiaj jest indeksowane w międzynarodowych bazach czasopism medycznych i stanowi od 20 lat forum dla rzesz naukowców w tym pracowników SUM.

Jakże potrzebny ukłon wobec indywidualnego i zbiorowego dorobku znalazły wyraz w Pana decyzji wydania wielotomowego Słownika Medycyny i Farmacji Górnego Śląska oraz serii monograficznej Nasi Mistrzowie. Oczekiwał Pan również krytycznej i sprawiedliwej oceny własnej działalności. Temu m. in. miał służyć Biuletyn Informacyjny SAM wydawany przez SAM od 1991 roku.

Zdolność przewidywania przyszłych zdarzeń (z pewnością) jest immanentną cechą przywódcy. W Uniwersytecie ponadczasową i ponad polityczną. Pamiętamy wykład inauguracyjny Pana Profesora na zakończenie kadencji rektorskiej w 1996 roku. Zawierał on cenne przesłania i refleksje, a także wskazówki dotyczące priorytetów, w tym zarządzanie jakością, podstawą sukcesów organizacyjnych zarówno w nauce, edukacji jak i opiece zdrowotnej. Realizuje Pan to posłannictwo nadal współuczestnicząc w zarządzaniu CSK.

Życiorys Pana Profesora i aktywność w murach i na rzecz Alma Mater, a także powszechne przejawy szacunku wobec Pana osoby ze strony naszego środowiska to czytelne dowody uznanie dla mądrego przywództwa.

Powyższe dane faktograficzne choć robią wrażenie, nie oddają rzeczy najważniejszej, ogromnej życzliwości i okazywanego wsparcia Profesora dla aktywności naukowej młodszych kolegów. Każdy, komu znany jest trud naukowych dociekań i dywagacji, wie jak bezcennych może być kilka wypowiedzianych w prostych słowach rad i wskazówek pochodzących od osoby, której autorytet uznajemy i podziwiamy, a na takie życzliwe rady, wskazówki i wsparcie od Profesora lekarze zawsze mogli i mogą liczyć, włącznie z autorem tych słów.

Kończąc laudację, pragnę podkreślić, że jest dla mnie zaszczytem, iż mogę zaprezentować Państwu sylwetkę, dorobek i dokonania pana Prof. Władysława Pierzchały, lekarza, nauczyciela akademickiego, naukowca, obdarzonego wizją organizatora życia akademickiego, wybitnego przedstawiciela społeczności akademickiej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.