W najnowszym styczniowym numerze Polskiego Archiwum Medycyny Wewnętrznej ukazał się artykuł zespołu kierowanego przez Profesora Wojciecha Pluskiewicza „POL-RISK: an algorithm for 10-year fracture prediction in the postmenopausal women from the RAC-OST-POL Study". Obok badaczy z naszej Uczelni wśród autorów są także dr Aleksandra Werner i dr Małgorzata Bach z Politechniki Śląskiej.
Tematem pracy jest ocena ryzyka złamań w przebiegu osteoporozy. Możliwość trafnego przewidywania wystąpienia złamania to kluczowa kwestia w procesie diagnostycznym pacjentów z osteoporozą. Złamanie osteoporotyczne czyli takie, które powstało w wyniku niewielkiego urazu (zwykle upadek z wysokości własnej) to nie tylko objaw choroby, ale także czynnik istotnie zwiększający nawet kilkukrotnie ryzyko wystąpienia kolejnego złamania. Oznacza to, że podstawowym, pierwszorzędowym celem postępowania lekarskiego u pacjenta z osteoporozą jest zapobieganie wystąpienia pierwszego złamania. Z w/w powodów tak ważna jest wczesna ocena ryzyka złamania by móc zidentyfikować osoby z wysokim ryzykiem i rozpocząć u nich terapię. Do niedawna nie dysponowaliśmy metodami zdolnymi do takiej oceny. Od 2008 roku jest stosowany algorytm FRAX opracowany w Wielkiej Brytanii. Jest dostępna także wersja dla polskiej populacji – mówi prof. Wojciech Pluskiewicz, kierownik Zakładu Chorób Metabolicznych Kości w Katedrze Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii, który dodaje także: – Ten algorytm nie jest jednak oparty na obserwacji prospektywnej Polek i Polaków oraz, co ważne, nie uwzględnia upadków jako czynnika ryzyka złamań. Najbardziej prawidłową metodologią badawczą w celu uzyskania najbardziej wiarygodnych wyników jest prospektywna, wieloletnia obserwacja dużej, losowej populacji spełniająca zasady badań epidemiologicznych. Takie warunki spełnia projekt badawczy, który został zrealizowany w 2010 roku. Zebrano wówczas wszechstronne dane dotyczące osteoporozy w losowej próbce 978 kobiet z terenu powiatu raciborskiego. Badaniu nadano akronim RAC-OST-POL (RACibórz, OSTeoporoza, POLska). U każdej pacjentki zebrano 200 danych dotyczących metabolizmu kostnego. W kolejnych dziesięciu latach zbierano drogą ankiety telefonicznej informacje dotyczące występowania złamań. U 129 pacjentek zanotowano 190 złamań. Te informacje były podstawą do opracowania algorytmu mającego oceniać ryzyko wystąpienia złamań w okresie 10 lat. Algorytm, któremu nadano nazwę POL-RISK obejmuje następujące czynniki ryzyka: wiek, wcześniejsze złamania oraz ich liczbę, upadki w minionym roku oraz wynik badania densytometrycznego szyjki kości udowej.
Algorytm jest dostępny na stronie: www.ryzyko-zlaman.pl oraz www.fracture-risk.pl.
Dlaczego prezentowane wyniki są takie ważne? Dotąd poza metodą FRAX nie dysponowaliśmy narzędziem diagnostycznym w celu oceny ryzyka złamań. POL-RISK oparty na prospektywnej obserwacji losowej, epidemiologicznej próbki daje szanse na wczesną identyfikację osób z wysokim ryzykiem złamania. Takie osoby powinny być leczone, co może zmniejszyć ryzyko wystąpienia złamań nawet o 50%. W Polsce jest 2,4 miliona osób z osteoporozą, rocznie występuje ponad 126.000 złamań w tym około 35.000 złamań biodra, najpoważniejszej obok złamania kręgu konsekwencji osteoporozy. Roczne koszty związane z osteoporozą przekraczają 500 milionów złotych. Z tych powodów jak najszersze stosowanie łatwo dostępnego w sieci algorytmu POL-RISK daje szanse na rozpoczęcie terapii osteoporozy i ograniczenie „epidemii" złamań. Oczywiście niezbędne są dalsze badania wskazujące optymalny poziom ryzyka złamań, jako próg interwencji terapeutycznej. Takie badania są w toku.
Oczywiście każda metoda stosowana w medycynie wymaga indywidualnej interpretacji i nie zastąpi myślenia lekarskiego. Niemniej przedstawione wyniki pokazują drogę do wykorzystania w codziennej pracy z pacjentami i stanowią przykład jak badania naukowe powinny prowadzić do postępu w praktyce lekarskiej.
Profesor Wojciech Pluskiewicz jest specjalistą chorób wewnętrznych. Od 1992 roku zajmuje się problematyką dotyczącą chorób metabolicznych kości. W 2001 roku był inicjatorem powstania pierwszego w polskich uczelniach medycznych Zakładu Chorób Metabolicznych Kości. Opublikował ponad 120 prac oryginalnych w czasopismach z tzw. Listy Filadelfijskiej. Jego prace były cytowane 2100 razy, współczynnik h=25.
Link do artykułu:
https://www.mp.pl/paim/issue/article/16395/?u=267087793&rid=7GDCRYKEF1HJTNKYQDUEFOHAU16TA
