W prestiżowym czasopiśmie „International Journal of Environmental Research and Public Health" ukazała się publikacja naukowców z Wydziału Nauk o Zdrowiu w Bytomiu pt." The Project "Colourful Means Healthy" as an Educational Measure for the Prevention of Diet-Related Diseases: Investigating the Impact of Nutrition Education for School-Aged Children on Their Nutritional Knowledge".
W Katedrze Dietetyki Wydziału Nauk o Zdrowiu w Bytomiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w okresie od 1 lipca 2017 r. do 30 czerwca 2019 r. prowadzono projekt edukacyjny „Warsztaty Kulinarno-Edukacyjne: Kolorowo znaczy zdrowo". Uczestnikami projektu byli uczniowie klas drugich szkół podstawowych (317 uczniów w wieku 7–9 lat). Projekt „Kolorowo znaczy zdrowo" jako działanie edukacyjne w profilaktyce chorób dietozależnych: badanie wpływu edukacji żywieniowej dzieci w wieku szkolnym na ich poziom wiedzy żywieniowej" powstał na podstawie projektu edukacyjnego „Kolorowo znaczy zdrowo", który był realizowany w latach 2017-2019 w Katedrze Dietetyki Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach w partnerstwie z Gminą Siemianowice Śląskie i współfinansowany ze środków przyznanych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (nr umowy WND-POWR.03.01.00-00-C036/16). Uczestnikami projektu byli uczniowie edukacji ze Szkół Podstawowych w Siemianowicach Śląskich. Celem badania była ocena zmiany wiedzy na temat zasad zdrowego żywienia wśród dzieci w wieku 7–9 lat po przeprowadzonej edukacji żywieniowej w ramach projektu „Kolorowo znaczy zdrowo". W ramach ewaluacji projektu dzieci uczestniczące w badaniu zostały poproszone o ocenę wybranych produktów żywnościowych pod kątem ich wpływu na zdrowie człowieka. Wyniki badania wykazały istotną różnicę między odsetkiem poprawnych odpowiedzi udzielonych przez uczniów przed i po edukacji żywieniowej. Realizacja programu edukacyjnego spowodowała wzrost wiedzy żywieniowej uczestników. W pracy wykazano potencjał edukacji żywieniowej w formie warsztatów kulinarnych i edukacyjnych w zakresie zwiększania wiedzy żywieniowej. Wykazano, że warsztaty są użytecznym środkiem poprawy nawyków żywieniowych i eliminacji błędów żywieniowych w badanej populacji.
Cztery moduły dydaktyczne
W czasie trwania projektu, w ramach zajęć warsztatowych, przygotowanych i prowadzonych przez pracowników Katedry Dietetyki w czterech autorskich modułach dydaktycznych (edukacja żywieniowa, warsztaty sensoryczne, warsztaty kulinarne, kuchnia molekularna) zrealizowano działania służące zwiększeniu przez dzieci zainteresowania tematyką prawidłowego odżywiania oraz zdrowego stylu życia, polegające na:
- zachęceniu do spożywania produktów zalecanych w codziennym żywieniu, w oparciu o najnowsze zalecenia żywieniowe dla dzieci,
- przełamaniu oporów przed nowymi (dotąd nie znanymi) produktami spożywczymi i zachęceniu do ich spożywania,
- poznawaniu nowych smaków i zapachów, sprzyjającemu akceptacji nielubianych dotychczas produktów żywnościowych,
- promowaniu spożywania żywności naturalnej/nieprzetworzonej,
- kształtowaniu umiejętności urozmaicania i komponowania smacznych i zdrowych posiłków,
- zapobieganiu spożywaniu nadmiernych ilości cukru i soli.
Szczegóły badania
Celem działań pracowników Katedry było zachęcenie dzieci do aktywnego udziału w wykonywaniu zadań, co ma pozytywny wpływ na motywację do wprowadzania korzystnych zmian oraz na rozwój zdolności percepcyjnych. Metody aktywizujące wykorzystane w trakcie zajęć umożliwiły połączenie edukacji i zabawy, zwiększając przy tym atrakcyjność procesu edukacyjnego i jego skuteczność.
Wyniki opublikowane w pracy opierały się na ewaluacji projektu, którą stanowił m.in. test wyboru produktów spożywczych. Przed rozpoczęciem projektu i po przeprowadzeniu edukacji dzieci zostały poproszone o ocenę wybranych 14 produktów spożywczych w kontekście ich wpływu na zdrowie (zdrowe vs. niezdrowe). Ocena skuteczności edukacji była możliwa poprzez dokonanie porównania liczby wskazanych poprawnie produktów oraz na podstawie odpowiedzi na pytania sprawdzające wiedzę, przed jak i po przeprowadzeniu edukacji. Stwierdzono statystycznie istotnie większą częstość poprawnych odpowiedzi udzielonych po edukacji żywieniowej, co pozwoliło sformułować wniosek, że realizacja programu edukacyjnego spowodowała wzrost wiedzy żywieniowej uczestników. W pracy wykazano potencjał edukacji żywieniowej, przeprowadzonej w formie warsztatów kulinarnych i edukacyjnych z wykorzystaniem aktywizujących metod nauczania, odpowiednio dostosowanych do grupy wiekowej uczestników.
Należy podkreślić, że opisywany projekt nie był jedynym tego typu działaniem podejmowanym przez pracowników Katedry Dietetyki. Mając świadomość istotności realizacji tzw. trzeciej misji uczelni, pracownicy Katedry Dietetyki realizują tego typu przedsięwzięcia od wielu lat kierując je do różnych grup wiekowych. Dotychczas zrealizowano m.in. warsztaty „Dziecięca Akademia Sztuki Kulinarnej", serię warsztatów edukacyjnych "Lepszy start w przyszłość", warsztaty „Zdrowo się odżywiaj" w ramach projektu „Od wiedzy do zdrowia", czy organizowane cyklicznie „Dni edukacji żywieniowej". W najbliższym czasie, w ramach programu MEiN „Społeczna odpowiedzialność nauki" planowane jest rozpoczęcie realizacji kolejnych projektów. Pierwszy z nich „Apetyt na zdrowe żywienie", adresowany będzie do młodzieży szkół średnich, drugi „Schody Zdrowia-edukacja i nauka wyznacznikiem zdrowego i otwartego społeczeństwa", realizowany we współpracy z Zakładem Fizjoterapii, Katedry Fizjoterapii WNoZK, Ośrodkiem Metodyczno-Edukacyjnym METIS i Fundacją ISKIERKA, adresowany będzie do uczniów 6-7 klas szkół podstawowych.
