Wydział Nauk Medycznych w Zabrzu był do 1971 roku jedynym wydziałem Śląskiego Uniwersytetu Medycznego (wcześniej Śląskiej Akademii Medycznej). Utworzony w roku 1948 stał się – w miarę rozwoju Uczelni - bazą dla powołania kolejnych jej wydziałów.
Geneza Wydziału Nauk Medycznych w Zabrzu (wcześniej: Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu oraz Wydział Lekarski i Oddział Stomatologiczny) sięga 1946 r., kiedy to pierwsze próby zorganizowania uczelni medycznej na Górnym Śląsku podjął się Obywatelski Komitet Przygotowawczy Śląskiej Społecznej Akademii Medycznej. Komitet w rozmowach prowadzonych z wicewojewodą, gen. J. Ziętkiem, ustalił, że profil uczelni powinien być ukierunkowany na kształcenie kadr dla podstawowej opieki lekarskiej ("lecznictwo ubezpieczalniane"), do walki z chorobami zawodowymi i prowadzenia profilaktyki. Podstawę naukowo-dydaktyczną miały stanowić kadry Polskiego Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu w Edynburgu (Szkocja), a wyposażenie w sprzęt miał przekazać Szpital Paderewskiego - również z Edynburga - finansowany przez Paderewski Testimonial Fundation.
Na miejsce lokalizacji wskazano Rokitnicę i Bytom. Sprawami organizacyjnymi zajął się prof. dr n. med. Antoni Tomasz Jurasz (1882-1961), twórca Wydziału w Edynburgu. Realizacja zakończyła się w 1947 r. niepowodzeniem. Wprowadzane w kraju zmiany ustrojowe spowodowały wycofanie się fundacji i prof. A. Jurasza. Zgody nie wyrażały także władze państwowe, które zainteresowane były wyłącznie przejęciem wyposażenia, a w miejsce Akademii kreowały utworzenie Instytutu Specjalizacji i Dokształcania Lekarzy.
Rada Ministrów rozporządzeniem z 20.03.1948 r. powołała Akademię Lekarską w Bytomiu, jako państwową wyższą szkołę akademicką z Wydziałem Lekarskim, a w jego ramach Oddziałem Stomatologicznym. Pierwszym rektorem został prof. dr hab. n. med. Brunon Antoni Nowakowski (1890-1966), dziekanem prof. dr hab. n. med. Tadeusz Pawlikowski (1904-1985), a prodziekanem ds. stomatologii prof. dr hab. n. med. Mieczysław Jankowski (1896-1978). Rada Wydziału zebrała się po raz pierwszy 1 września 1948 roku, a 20 października 1948 roku rozpoczęły się w Rokitnicy wykłady dla studentów I roku medycyny i stomatologii.
Od roku 2019 Dziekanem Wydziału jest prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Alicja Grzanka.
Wydział Nauk Medycznych w Zabrzu ma w swojej historii wielu wybitnych absolwentów oraz pracowników, którzy pełnili ważne funkcje w kraju i za granicą jako ministrowie zdrowia RP, prezydenci europejskich i krajowych towarzystw naukowych m. in.: prof. dr hab. n. med. Andrzej Bochenek, prof. dr med. Leonard Deloff, prof. dr hab. n. med. Franciszek Kokot, prof. dr hab. n. med. Marian Pardela, prof. dr hab. n. med. Zbigniew Religa, prof. dr hab. n. med. Stanisław Szyszko, prof. dr hab. n. med. Marian Zembala.
Studenci i absolwenci Wydziału Nauk Medycznych w Zabrzu są laureatami wielu konkursów m.in. Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego – Diamentowy Grant, Lauru Medycznego im. Doktora Wacława Mayzla, stypendium Ministra Zdrowia etc.
Kształcenie przeddyplomowe w Wydziale Nauk Medycznych w Zabrzu prowadzone jest na kierunkach: lekarskim, lekarsko-dentystycznym oraz ratownictwie medycznym. Kształcenie na kierunku lekarsko-dentystycznym prowadzone jest zarówno w języku polskim, jak i w języku angielskim. Studenci Wydziału aktywnie uczestniczą w wymianie międzynarodowej m.in. w ramach Programu Erasmus+, co wiąże się także z licznym gronem studentów uczelni zagranicznych odbywających część kształcenia w naszym Wydziale.
