Wydział Nauk Medycznych w Zabrzu (wcześniej: Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu oraz Wydział Lekarski i Oddział Stomatologiczny) był do 1971 roku jedynym wydziałem Śląskiego Uniwersytetu Medycznego (wcześniej Śląskiej Akademii Medycznej). Utworzony w roku 1948 stał się – w miarę rozwoju Uczelni- bazą dla powołania kolejnych jej wydziałów (m.in. Wydziału Nauk Medycznych w Katowicach).

Geneza Wydziału sięga 1946 r., kiedy to pierwsze próby zorganizowania uczelni medycznej na Górnym Śląsku podjął się Obywatelski Komitet Przygotowawczy Śląskiej Społecznej Akademii Medycznej. Komitet w rozmowach prowadzonych z wicewojewodą, gen. J. Ziętkiem, ustalił, że profil uczelni powinien być ukierunkowany na kształcenie kadr dla podstawowej opieki lekarskiej ("lecznictwo ubezpieczalniane"), do walki z chorobami zawodowymi i prowadzenia profilaktyki. Podstawę naukowo-dydaktyczną miały stanowić kadry Polskiego Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu w Edynburgu (Szkocja), a wyposażenie w sprzęt miał przekazać Szpital Paderewskiego - również z Edynburga - finansowany przez Paderewski Testimonial Fundation.

Na miejsce lokalizacji wskazano Rokitnicę i Bytom. Sprawami organizacyjnymi zajął się prof. dr n. med. Antoni Tomasz Jurasz (1882-1961), twórca Wydziału w Edynburgu. Realizacja zakończyła się w 1947 r. niepowodzeniem. Wprowadzane w kraju zmiany ustrojowe spowodowały wycofanie się fundacji i prof. A. Jurasza. Zgody nie wyrażały także władze państwowe, które zainteresowane były wyłącznie przejęciem wyposażenia, a w miejsce Akademii kreowały utworzenie Instytutu Specjalizacji i Dokształcania Lekarzy.

Wkrótce jednak Rada Ministrów rozporządzeniem z 20.03.1948 r. powołała Akademię Lekarską w Bytomiu, jako państwową wyższą szkołę akademicką z Wydziałem Lekarskim, a w jego ramach Oddziałem Stomatologicznym. Pierwszym rektorem został prof. dr hab. n. med. Brunon Antoni Nowakowski (1890-1966), dziekanem prof. dr hab. n. med. Tadeusz Pawlikowski (1904-1985), a prodziekanem ds. stomatologii prof. dr hab. n. med. Mieczysław Jankowski (1896-1978). Rada Wydziału zebrała się po raz pierwszy 1 września 1948 roku, a 20 października 1948 roku rozpoczęły się w Rokitnicy wykłady dla studentów I roku medycyny i stomatologii.

W najnowszej historii Wydziału funkcje dziekana i prodziekana pełnili:

• w latach 1999-2005 prof. dr hab. n. med. Lech Poloński (prodziekani: prof. dr hab. n. med. Wojciech Król, prof. dr hab. n. med. Ryszard Szkilnik, prof. dr hab. n. med. Tadeusz Cieślik, prof. dr hab. n. med. Antoni Podwiński).
• w latach 2005-2012 prof. dr hab. n. med. Wojciech Król (prodziekani: dr hab. n. med. Lidia Postek-Stefańska, dr hab. n. med. Kazimierz Wiczkowski, prof. dr hab. n. med. Janusz Skalski),
• w latach 2012-2019 prof. dr hab. n. med. Maciej Misiołek (prodziekani: prof. dr hab. n. med. Zenon Czuba, prof. dr hab. n. med. Sławomir Kasperczyk, prof. dr hab. n. med. Jacek Kasperski, prof. dr hab. n. med. Alicja Grzanka),