Zespół badawczy Katedry Fizjologii Wydziału Lekarskiego w Katowicach Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach w składzie dr n. med. Adrian Smędowski, dr n. med. Marita Pietrucha-Dutczak pod kierunkiem kierownika Katedry prof. dr hab. n. med. Joanny Lewin-Kowalik otrzymał dofinansowanie z Narodowego Centrum Nauki w kwocie 1 121 620 zł na badania z wykorzystaniem nowatorskiej terapii tzw. białkiem nieśmiertelności w leczeniu jaskry.
Terapia polega na dostarczeniu do oka dodatkowego genu odpowiadającego za produkcję białka HuR, aby zwiększyć jego zawartość w komórkach zwojowych siatkówki. Badania prowadzone na zwierzęcym modelu jaskry wykazały, że opracowane w Katowicach metody pozwalają znacznie zahamować progresję choroby.
„W warunkach eksperymentalnej jaskry, u zwierząt jak również u pacjentów cierpiących na jaskrę wykazaliśmy, że zawartość białka HuR w komórkach nerwowych siatkówki jest znacznie obniżona. Białko to ma kluczowe znaczenie w regulowaniu odpowiedzi komórek na czynniki uszkadzające, a do takich należy między innymi podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe”- tłumaczy dr n. med. Adrian Smędowski.
Zaproponowana terapia genowa może stanowić podstawę prowadzenia dalszych badań celem stworzenia analogicznej terapii dla człowieka. Obecne strategie terapeutyczne polegające na obniżaniu ciśnienie wewnątrzgałkowego mogłyby zostać wzbogacone o powyższą terapię genową, zmieniając w ten sposób schemat leczenia jaskry.
Obecnie brakuje skutecznych terapii neuroprotekcyjnych (chroniących komórki nerwowe przed obumieraniem), które można stosować w jaskrze. W związku z tym, poszukiwanie terapii umożliwiających zahamowanie obumierania komórek zwojowych siatkówki oraz pobudzenia ich regeneracji wciąż jest ważnym i aktualnym problemem.
Jaskra jest przewlekłą, neurodegeneracyjną chorobą powodującą uszkodzenie komórek zwojowych siatkówki oraz wyższych pięter drogi wzrokowej. Nieleczona może prowadzić do całkowitej i nieodwracalnej ślepoty.
Jej skryty przebieg powoduje, że w chwili rozpoznania jest już zwykle przyczyną znacznego upośledzenia widzenia. Podstępność jaskry związana jest przede wszystkim z faktem, iż we wczesnych stadiach przebiega ona bezobjawowo powodując powolną utratę obwodowych części pola widzenia.
Choroba zaczyna być dostrzegalna w chwili, gdy ograniczenie pola widzenia jest na tyle znaczne, że wpływa na codzienne funkcjonowanie chorych. Szacuje się, że około 70 milionów osób na świecie cierpi z powodu jaskry, co stanowi około 1-2% światowej populacji. Rocznie przybywa około 7,5 mln nowych zachorowań a całkowita liczba chorych na jaskrę może osiągnąć 76 milionów w 2020 i nawet 112 milionów w 2040 roku.
Przyczyną znacznego wzrostu częstości występowania tej choroby jest globalny proces starzenia się społeczeństwa oraz choroby cywilizacyjne – przede wszystkim cukrzyca i choroby sercowo-naczyniowe. W Polsce problem jaskry szacunkowo dotyczy liczby około 700 000 osób, z czego przypuszcza się, że nawet połowa nie wie o swojej chorobie.
W populacji europejskiej, około 70% przypadków jaskry jest związanych z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym – najważniejszym, mierzalnym czynnikiem ryzyka.
[Przesłano przez: Agata Kalafarska-Winkler]
