Komisja Nauk Przyrodniczych Stacji PAU w Katowicach zaprasza na cykl wykładów wybitnych uczonych nauk przyrodniczych.
Wykład inauguracyjny wygłoszą:
Prof. dr hab. Tadeusz Niedźwiedź
Dr hab. Ewa Łupikasza
UNIWERSYTET ŚLĄSKI, WYDZIAŁ NAUK O ZIEMI, KATEDRA KLIMATOLOGII
Temat wykładu: „Znaczenie zmian klimatycznych w Arktyce dla klimatu Europy”
Wykład odbędzie się dnia3. 04. 2017 r. o godz. 1800 w Sali Audytoryjnej II w Instytucie Fizyki, Uniwersytetu Śląskiego, Katowicach , ul. Uniwersytecka 4
SERDECZNIE ZAPRASZAMY WSZYSTKICH ZAINTERESOWANYCH
[Przesłano przez: Agata Kalafarska-Winkler]
Znaczenie zmian klimatycznych w Arktyce dla klimatu Europy
Tadeusz Niedźwiedź, Ewa Łupikasza
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Klimatologii
Sosnowiec, ul. Będzińska 60
Streszczenie
Arktyka z punktu widzenia klimatologii jest określana jako obszar o średniej temperaturze najcieplejszego miesiąca (zazwyczaj lipca) niższej od +10°C rozciągający się wokół Bieguna Północnego. Zajmuje ona powierzchnię około 22 mln km2. Na lądach występuje roślinność tundrowa. Jedynie wnętrze Grenlandii i część mórz w pobliżu Bieguna Północnego odznacza się surowszym klimatem „wiecznego mrozu” (średnia temperatura lipca <0°C). Na półkuli południowej obszar Antarktyki obejmuje dużo większą powierzchnię sięgającą 60-70 mln km2 (w tym około 13,5 mln km2 przypada na lądolód Antarktydy).
Regularne pomiary meteorologiczne w Arktyce obejmują zaledwie ostatnie stulecie. Rekonstrukcje przebiegu temperatury w Arktyce Rosyjskiej za ostatnie 2000 lat wskazują na znaczne wahania klimatu w tym okresie (Klimenko et al. 2014). Trzy znaczne ocieplenia wystąpiły w latach 200-300AD, 900-1200AD oraz współcześnie (1932-1950 i po roku 1990). Najchłodniej było w latach 500-600AD oraz w okresie tak zwanej „Małej Epoki Lodowej” (Little Ice Age) w okresie 1300-1890. Według raportów IPCC (Intergovernmental Panel of Climate Change) obecnie Arktyka ociepla się znacznie szybciej niż inne obszary na kuli ziemskiej. Arktyka wywiera znaczący wpływ na klimat Europy poprzez modyfikację cyrkulacji atmosfery. Na przykład ostatnio stwierdzono, że w okresie zimowym z ociepleniem Arktyki często wiąże się blokada napływu cieplejszego powietrza znad Atlantyku nad Europę co skutkuje wystąpieniem tutaj chłodniejszych zim (Woollings et al. 2014). Na wiosnę (kwiecień-maj) przy zwiększonej aktywności cyrkulacji południkowej przypada maksimum częstości (ok. 10% dni) napływu powietrza arktycznego do Europy Środkowej wywołującego przymrozki i opady śniegu.
Wiele uwagi poświęca się problemowi drastycznego zmniejszenia powierzchni lodów morskich na obszarze Arktyki. Według monitoringu NSIDC (National Snow & Ice Data Center) z USA, zimowe pokrycie lodami w lutym 2017 roku wynosiło 14,3 milionów km2 i było najmniejsze w ciągu ostatnich 38 lat (16,4 mln km2 w lutym roku 1981). Znacznie zmniejszyła się powierzchnia lodu morskiego we wrześniu od 7,3 mln km2 w roku1981 do minimum 3,6 mln km2 w roku 2012 (we wrześniu 2016r 4,6 mln km2). Powoduje to znaczące zmiany w strukturze bilansu promieniowania słonecnzego w okresie letnim. Osobnym zagadnieniem jest topnienie lodowców górskich na Spitsbergenie oraz lądolodu Grenlandii, co może mieć wpływ na zmiany globalnego poziomu oceanów.
